Οι Λαζαίοι

Αναρτήθηκε από Olympus-Pieria Σάββατο 13 Αυγούστου 2011

Ο Πιέριος οπλαρχηγός Λάζος, μετά των οπαδών του.

Ο Λάζος, ο γενάρχης των Λαζαίων, ήταν ένας από τους πιο ξακουστούς κλεφταρματολούς του ΙΗ’ (δέκατου όδγοου) αιώνα. Για τους Λαζαίους στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (εκδοτική Αθηνών Α.Ε. τομ. ΙΑ’) γράφονται τα εξής: «Από τους επιφανέστερους κλεφταρματολούς της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας ήταν οι Λαζαίοι, με γενάρχη τον Λάζο και έδρα τη Μηλιά, κοντά στην Κατερίνη. Περισσότερο γνωστοί ήταν οι γιοι του, γεννημένοι μετά το 1770, οι ονομαζόμενοι Λαζαίοι ή Λαζόπουλα, Γιάννης, Λιόλιος, Δήμος και Κώστας, οι οποίοι ήταν πολύ συμπαθείς στους αρματολούς γιατί διακρίνονταν για το ήθος, τη φρόνηση και την ανδρεία τους… ώστε να προκαλούν τον φόβο στον Αλή πασά των Ιωαννίνων… Γι’ αυτό περίμενε με υπομονή την κατάλληλη ευκαιρία για να τους εξοντώσει….»

Γενάρχης της οικογένειας θεωρείται ο Έξαρχος Τόλιος Λάζος (περίπου 1705-1800), με καταγωγή από την Ελασσόνα , ο οποίος ανέλαβε επικεφαλής των καπεταναίων στο αρματολίκι της Πιερίας, με έδρα τη Μηλιά Πιερίας. Ο Τόλιος Λάζος έλαβε μέρος στην επιτυχημένη επιχείρηση στην Κάλλιανη μαζί με άλλους κλέφτες. Αποτέλεσμα της επιχείρησης ήταν η λεηλασία του τσιφλικιού και η αρπαγή 94 φορτωμάτων ζώων με πλούσια λεία. Στα Ορλωφικά, συγκρούστηκε με τους Τούρκους και αναγκάστηκε να καταφύγει στο Αιτωλικό. Έπειτα από τρίμηνη πολιορκία, κατάφερε να αντισταθεί και να επιστρέψει στα λημέρια του στον Όλυμπο. Απέκτησε 4 γιους:

Η υπογραφή και η σφραγίδα (σφραγιδα-δαχτυλίδι) του Τόλιο Λάζου από έγγραφο που υπογράφτηκε στην Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο, από τους Ολύμπιους καπεταναίους.

* Γιάννης Λάζος: Σφάχτηκε στον Τύρναβο (1813) από το Βελή Πασά, μαζί με 36 άλλα μέλη της οικογένειας των Λαζαίων. Ο γιος του, Τόλιος, γλίτωσε την ομαδική σφαγή επειδή ήταν 12 ετών και αργότερα έγινε χιλίαρχος στο Θεσσαλομακεδονικό Σώμα. Πέθανε νέος στις 15 Φεβρουαρίου 1836. Ο γιος του, Γιάννης, σκοτώθηκε το 1835 σε συμπλοκή με Γκέγκηδες έξω από το Λιβάδι.
* Λιόλιος Λάζος: Απαγχονίστηκε το 1815 στην Πόλη, μαζί με τους 2 γιους του
* Δήμος Λάζος: Σκοτώθηκε στη Μηλιά από το Βελή Πασά. Κατά μία άλλη εκδοχή, σουβλίστηκε στη Μαλαθριά, σημερινό Δίον Πιερίας.
* Κώστας Λάζος: Στάλθηκε από το Βελή Πασά στα Γιάννενα, όπου ανασκολοπίστηκε από τον Αλή Πασά.

Στη συνέχεια, τα μέλη της οικογένειας ταυτίστηκαν με τον αγώνα τους κατά του Αλή Πασά. Έτσι, οι Λαζαίοι έγιναν και κουρσάροι, με κέντρο δράσης τις Σποράδες, όπου μεταφέρθηκαν με τις οικογένειές τους. Στα 1795 καταφέρνουν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους τον Παγασητικό και επιστρέφουν στα βουνά όταν ο οργισμένος Αλή πασάς στέλνει τους γιους του, Βελή και Μουχτάρ, με σκοπό να συντρίψουν τους Λαζαίους. Έπειτα, έγινε προσωρινή εκεχειρία με τον Αλή, ως το 1804, οπότε επιδεινώνονται ξανά οι σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία. Οι Λαζαίοι έγιναν ξανά κουρσάροι και ενώθηκαν με το ρωσικό στόλο, νικώντας την τουρκική αρμάδα
στην Τένεδο, το 1807. Την ίδια χρονιά σκοτώθηκε ο Νικοτσάρας, στενός συνεργάτης των Λαζαίων και μέχρι το 1812 η δράση τους συνεχίστηκε στα βουνά.

Η ηρωική οικογένεια βρήκε το θάνατο σε ενέδρα του Αλή Πασά, ο οποίος έπεισε να μεταβούν στα Ιωάννινα για διαπραγματεύσεις οι Λιόλιος και Κώστας Λάζος μαζί με τον 12χρονο Τόλιο Λάζο, γιο του Γιάννη Λάζου, που ήταν ο πρωτότοκος γιος του γενάρχη της οικογένειας, Λάζου. Το 1813 ο Αλής έστειλε το γιο του Βελή στη
Μηλιά της Πιερίας, όπου σκοτώθηκε ο Δήμος Λάζος, πολεμώντας κατά του κατακτητή.

Διασώθηκαν ο Λιόλιος και ο 12χρονος Τόλιος, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον Τύρναβο και έπειτα στη Λάρισα. Η καταστροφή της ιστορικής οικογένειας συντελέστηκε στο "μακελείο" της Λάρισας, όπου σφαγιάστηκαν . 
Ο Κώστας Λάζος κατακρεουργήθηκε στα Ιωάννινα και η γυναίκα του Λιόλιου ήταν αιχμάλωτη του Αλή. Ο Λιόλιος έγινε ξανά πειρατής και πολιορκήθηκε στην Πάρο από τον Ομέρ Πασά της Καρύστου. Πιάστηκε και οδηγήθηκε στο Σουλτάνο, όπου απαγχονίστηκε. Η οικογένεια του Λιόλιου μαζί με 50 ακόμα συγγενείς του αιχμαλωτίστηκε και όλοι μαζί κάηκαν στα αμπάρια της τούρκικης ναυαρχίδας, η οποία ανατινάχθηκε από τον Κανάρη, το 1822. Ο Μητροπολίτης Χίου κατόρθωσε να εξαγοράσει μόνο τους 2 ανήλικους γιους του Λιόλιου, τον Τόλιο Λάζο και το Δήμο Λάζο.

Τόλιος και Δήμος Λάζος

Στα χρόνια τους έδρα του αρματολικιού έγινε το Λιβάδι Ελασσόνας. Ο Τόλιος (1803-1878) ξαναδημιούργησε με τον αδερφό του το αρματολίκι του Ολύμπου, το 1826 και κατέφυγαν το 1841 στη Νέα Πέλλα Αταλάντης. Ο Δήμος (1804-1865) έλαβε μέρος , όπως και ο αδερφός του, στην Επανάσταση της Θεσσαλίας. Γιοι του Δήμου ήταν ο Γιάννης Λάζος , γιατρός (1839-1921) και ο στρατιωτικός Αλέξανδρος Λάζος (1844-1925). Οι δύο αυτοί Λαζαίοι πολέμησαν στην Επανάσταση του Ολύμπου (1878).

Τα ερείπια του πύργου των Λαζαίων στην Άνω Μηλιά

Στα 1700 ο Ζήδρος ανέλαβε πρώτος αρχηγός στο αρματολίκι του Ολύμπου και της Δυτικής Μακεδονίας. Αυτό είχε έδρα το Λιβάδι Ολύμπου και βρισκόταν στη γραμμή Ολύμπου, Πιερίων και Τιτάρου. Ο Ζήδρος αναγνωρίστηκε ως αρματολός με σουλτανικό φιρμάνι. Διένειμε μικρότερες περιοχές από το αρματολίκι του σε άλλους κλέφτες της περιοχής και σε πρωτοπαλίκαρα, όπως ο Λάζος, ο Τσάρας , ο Βλαχοθόδωρος και άλλοι.

Ειδικότερα, η Πιερία δόθηκε στο Λάζο και ο Πλαταμώνας στο Σύρο, με τα Χάσια να πηγαίνουν στο Βλαχάβα και τα Γρεβενά στον Τόσκα. Μετά το Ζήδρο, το αρματολίκι διοικήθηκε από τον Τσάρα, το Βλαχοθόδωρο, τους Λαζαίους , τον Γκέγκα και πολλούς άλλους. Μετά το 1740, οι αρματολοί, που μεταπήδησαν στις τάξεις των κλεφτών έκαναν συντονισμένη επίθεση στην Κάλλιανη, τότε τσιφλίκι, στα Σέρβια. Ο καπετάν Ζήδρος από το Λιβάδι ήταν εκ των ανθρώπων που ηγήθηκαν της επιχείρησης αυτής. Αυτή η ομαδική δράση των κλεφτών απέφερε 94 φορτώματα ζώων με πλούσια λεία, σε χρήματα .

Ανάμεσα στους ιδρυτές της Μηλιάς ήταν και η οικογένεια των Λαζαίων. Οι Λαζαίοι έκτισαν το 17ο αι. οχυρό πύργο, λιθόκτιστο σε περίοπτη θέση, που θυμίζει τον τύπο των βυζαντινών σπιτιών του Μυστρά, με θολωτό ισόγειο, όπου φύλαγαν τα πολεμοφόδια και τα τρόφιμα. Η αρχιτεκτονική του πρέπει να παρουσίαζε ομοιότητες με τους πύργους της του Αγίου Όρους (Καρακάλου – Σταυρονικήτα) και τα πυργόσπιτα της Μάνης και της Τσαρίτσανης, που ήταν ψηλοί και διαμόρφωναν κατάχυστρα και πολεμίστρες στην ανωδομή. Ο πύργος είχε κατά την παράδοση υπόγεια έξοδο διαφυγής προς τον λίγα μέτρα χαμηλότερο ευρισκόμενο νερόμυλο, ο οποίος παρουσιάζει όμοια τοιχοποιία με αυτόν. Την ίδια περίοδο φαίνεται να υφίσταται ο οικισμός των Καρυών, όπου ιδρύθηκε μοναστήρι στη θέση Άγιος Αντώνιος, όπως συμπεραίνεται από την κεραμική που εντοπίσθηκε επάνω στα ερείπια του.

Η καταστροφή της Μηλιάς και η ανατίναξη του Πύργου των Λαζαίων συνέβησαν στις 3-4 Απριλίου του 1822. Σήμερα στην Ανω Μηλιά σώζονται τα ερείπια του Πύργου, λίγο πιο κάτω από το καταφύγιο του ΕΟΣ Κατερίνης. Το όνομα των Λαζαίων φέρει ο Πολιτιστικός και Μορφωτικός Σύλλογος Κάτω Μηλιάς.

Ο ΛΑΖΟΣ (Θεσσαλία 1760)
1.Τρεις περδικούλες κάθουνταν εις την Μηλιάν επάνω.
2.Είχαν τα νύχια κόκκινα και τα φτερά γραμμένα,
3.μοιρολογούσαν κι έλεγαν, μοιρολογούν και λέγουν:
4.Θεέ μου, τι να γίνηκεν ο έξαρχος ο Λάζος
5.πού ‘ταν στον κόσμο ξακουστός, στον κόσμο ξακουσμένος.
6.Λάζε μου, τι δε φαίνεσαι τούτο το καλοκαίρι
7.να περπατείς αρματολός στο μαύρο καβαλάρης,
8.να λάμπουν τα τσαπράζια σου τα φλωροκαπνισμένα,
9.δώδεκ’ αράδες τα κομπιά στα ρούχινα γελέκια,
10.να’ χεις και στο σπαθάκι σου χούφτα μαλαγματένια,
11.να κρούει ο ήλιος την αυγήν, να κρούει το μεσημέρι;
(Α. Πάσσοου, Ρωμαίικα Τραγούδια, Αθήνα 1860, LIX)



Η περιγραφή του Κασομούλη για την καταστροφή της οικογένειας των Λαζαίων, στο βιβλίο του, Ενθυμήματα Στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων, Τόμος 1ος , σελ. 78-79.


Κατά το 1813, τον Απρίλιον μήνα, συγχρόνως και εν μια μέρα διαταχθέντες να κινηθούν οι δερβέναγκες πανταχόθεν, και ο Βελήπασας προσωπικώς, αφού ούτως ο Βεζύρης, με μιαν μοίραν διευθυνόμενος εις την Μηλιάν χωρίον, κατοικίαν των,(των Λαζαίων), επιπεσών έξαφνα δια νυκτός είς τον ύπνον συνέλαβεν όλους άνδρας και γυναίκας, εθανάτωσεν τον Δήμον Λάζου με μερικούς άλλους οίτινες αντιστάθησαν με τα όπλα. Κορεσθείς από το αίμα, αιχμαλώτισεν όλας τας οικογενείας του χωρίου, συγγενείς και φίλους, και έφερεν αυτάς εις το μακελλείον το οποίον έστησεν εις Λάρισσαν δι`αυτούς.

Ο Λιόλιος Λάζου, οι Τζαχιλαίοι, οι Συραίοι διαφύγοντες τον κίνδυνον, άλλοι προς την Θεσσαλονίκην τρέχοντες, άλλοι κρυπτόμενοι, άλλοι συγκεντρωθέντες - ο Λιόλιος με τους υιούς του διαβάς πάλιν εις την θάλασσαν και με 150 άνδρας από διάφορους Καπιταναίους, ενδύκνειεν πάλιν ότι ο σκοπός του Αλήπασια δεν ετελείωσεν καθ` ολοκληρίαν. (Εννοεί την καταστροφή των ληστοπειρατών που έγινε αρχές του 1813).

Ωργισμένοι όλοι, πατήρ και τέκνα, (εννοεί τον Αλήπασσα και τους γιούς του Μουχτάρ και Βελή) κατά της οικογένειας ταύτης (των Λαζαίων δλδ), αφού έκοψεν ο Βελήπασιας όλους τους άνδρας, γέροντας και μικρά παιδιά εις Λάρισσαν, ήφεραν εις το μακελλείον να σφάξουν και ένα ανήλικον έως 12 ή 13 χρονών, αθώον τέκνον, Τόλιον υιόν του Γιάννη Λάζου. Συμπαθεία κινούμενοι όλοι, Τούρκοι και Ρωμαίοι από τους περί τον Βελήπασια, ζητήσαντες να τοις χαρίση τούτον και καμφείς εις την αίτησίν των τον απέλυσεν.

Ιδών ο Βλαχοθόδωρος ,ο μακελλάρης των, ότι άφησεν ένα, προτείνων έμπροσθεν όλων ότι «Δεν ήτον καλόν – ούτε σποράν, εφέντη Βεζύρη μου, να αφήσεις από μία τοιαύτην οικογένειαν», ο Βεληπάσιας, καίτοι αιμοβόρος, συγχυσθείς δια την πρότασίν του ταύτην και ότι δεν εκορέσθει εισέτι από τόσον αθώον αίμα το οποίον εχύθη, αποκρίθη με οργήν προς αυτόν: - «Κερατά Βλαχοθόδωρε, αυτό το παιδί θα το αφήσω να σκοτώσει εσένα, όπου έγινες αιτία του θανάτου των πατέρων του και συγγενών, και άϊντε απ`εδώ να μη σε γλέπω».

5 σχόλια
  1. πολύ ωραίο!!!

    Posted on 17 Ιανουαρίου 2012 στις 1:10 μ.μ.

     
  2. Γ.Μ.Χ Said,

    Mορφωτικός & Πολιτιστικός Σύλλογος
    Κάτω Μηλιάς Πιερίας «ΟΙ ΛΑΖΑΙΟΙ»
    Κάτω Μηλιά – 60100 Κατερίνη
    Τηλ./τηλεομοιοτυπία: 23510 81312
    Προέδρου: 23510 81060, 6944636958

    Εξαιρετική η παράθεση και καταγραφή των ιστορικών γεγονότων που αφορούν τους τοπικούς μας ήρωες Λαζαίους. Θερμά συγχαρητήρια! Σας ευχαριστούμε για τη μεστή παρουσίαση. Ερωτηματικά γεννά η φωτογραφία στην προμετωπίδα, για το ποιος Λάζος είναι, αφού η φορεσιές παραπέμπουν στα χρόνια μάλλον του Μακεδονικού Αγώνα... Θα χαιρόμασταν να γνωρίζαμε ονόματα και δ/νσεις για να σας στείλουμε τα βιβλία των εκδόσεών μας και να σας συμπεριλάβουμε στους αποδέκτες της τριμηνιαίας εφημερίδας μας "Τα δέοντα απ' τη Μηλιά".
    Γ. Μ. Χανδόλιας, πρόεδρος του Συλλόγου

    Posted on 9 Μαρτίου 2012 στις 11:30 π.μ.

     
  3. Unknown Said,

    Πολύ καλή δουλειά.. Έμαθα αρκετά και επιβεβαίωσα περισσότερα. Χαιρετισμούς από τη Σκιάθο.

    Posted on 11 Φεβρουαρίου 2013 στις 6:24 μ.μ.

     
  4. Unknown Said,

    polla sugxarhthria eimai o xrhstos o lazos me propappou ton patera tou pappou m (LAZO)

    Posted on 2 Φεβρουαρίου 2016 στις 2:57 π.μ.

     
  5. Η Ηρωική οικογένεια των Λαζαίων έδωσε 300 αγωνιστές στον αγώνα για την ελευθερία. Κάθε αναφορά σε αυτούς τους σπουδαίους ανθρώπους είναι πολύ λίγη, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε την ιστορία μας. Σας ευχαριστώ πολύ για τα καλά σας λόγια.

    Posted on 12 Ιουνίου 2016 στις 3:43 π.μ.

     

Δημοσίευση σχολίου


Φιλικά blogs

Επικοινωνία

Για επικοινωνία: