Βιβλίο: "Τα Τέμπη και η γειτονική περιοχή"

Αναρτήθηκε από Olympus-Pieria Πέμπτη 4 Αυγούστου 2011


Προχωρώντας ανατολικώτερα φθάνουμε στο χωριό Τέμπη (τουρκ. Μπαμπά) όπου σήμερα είναι ο φοροσταθμός των διοδίων. Από εδώ αρχίζει η είσοδος της κοιλάδος των Τεμπών. Η τοποθεσία αυτή είναι η δυτική πύλη της κοιλάδας και είχε μεγάλη στρατιωτική σημασία παλαιότερα.

Ο χώρος αυτός κατοικήθηκε στους αρχαίους χρόνους, τους Βυζαντινούς και νεώτερους χρόνους. Στους Μεσαιωνικούς χρόνους συναντάται με την ονομασία Λυκοστόμιον με έδρα επισκόπου υπαγομένου στη μητρόπολη Θεσσαλονίκης. 

Η επισκοπή Λυκοστομίου ή των Τεμπών είναι πολύ παλαιά. Η ύπαρξή της συναντάται κατά τον 5ο αιώνα υπαγομένη στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Το Λυκοστόμιο ή Λυκόστομο είναι μάλλον γεωγραφικός όρος που καλύπτει όλη την κοιλάδα των Τεμπών.

Άλλοι ταυτίζουν το Λυκοστόμιον με το Κάστρο της Ωριάς ή με το χωριό Τέμπη. Ο Αθηνών Μελέτιος στη γεωγραφία του (1728) γράφει ότι "περί αυτά τα μέρη είναι τόπος όστις λέγεται πεδίον λύκου, και κοινώς Λυκοστόμιον", και επισημαίνει ότι "ήτο και πόλις Τέμπη καλουμένη". 

Στα τοπωνύμια "πεδίον λύκου" και "λυκοστόμιον" [=λύκου στόμα] καθώς και  εκείνο του "Πυθίου" που είναι στην ανατολική έξοδο των Τεμπών θα πρέπει να οφείλονται τα συναντώμενα αντίστοιχα επίθετα του Απόλλωνος, ήτοι: Λύκειος Απόλλων και Πύθιος Απόλλων, αφού ο Απόλλων ελατρεύετο κατ' εξοχήν στην κοιλάδα των Τεμπών. 

Ο Μελέτιος λέγει ότι εδώ υπάρχει και πανδοχείον. Το πανδοχείον αυτό ή χάνι της Κοκώνας όπως είναι έπειτα γνωστό το επεσκέφθη λίγο αργότερα, στα 1779, Ο Σουηδός περιηγητής Βγέρνστωλ που το βρήκε αρκετά μεγάλο με πέτρινους τοίχους που έμοιαζε σαν φρούριο.

Το χάνι αυτό κατά τον Βγέρνστωλ ήταν χτισμένο από κάποιον Κωνσταντινοπολίτη αρχιτέκτονα, χωρίς δωμάτια, με μαρμάρινους υψηλούς καναπέδες όπου έμεναν οι διερχόμενοι δίπλα στα άλογα τους. Τη στέγη τη στήριζαν δέκα ξύλινοι στύλοι.

Οί Τούρκοι εγκαταστάθηκαν έδώ στά Τέμπη από τους πρώτους χρόνους της κατακτήσεως της Θεσσαλίας. Κάποιος τούρκος πού λέγονταν Χασάν Μπαμπά ανήγειρε έδώ έναν τεκέ,
ερείπιον του όποιου σώζεται και σήμερα. 

Ό Μωαμεθανικός τεκές αντιστοιχεί με τό χριστιανικό Μοναστήρι. Τό «Μπαμπάς» πού θα πή «πατέρας» είναι βαθμός της ανωτέρας τάξεως του Μουσουλμανικού μοναστικού τάγματος των Μπεκτασσήδων. Οι Μπαμπάδες (= πατέρες) συνεδρίαζαν μέ πρόεδρο τόν Ντεντέ Μπαμπά καί έξέλεγαν τόν Χαλίφην (= Άρχιεπίσκοπον).

Οί «μπαμπάδες» ήταν οί πνευματικοί προϊστάμενοι καί οί ανατικώτεροι θρησκευτικοί μουσουλμάνοι. ΄Εφεραν αυτόν τόν τίτλον κατά τό παράδειγμα ή κατ' άντιγραφήν τής Χριστιανικής εκκλησίας όπου οί θρησκευτικοί αρχηγοί στή βυζαντινή εποχή ονομάζονταν πατέρες τής εκκλησίας. 
Ό ισχυρός βραχίων των «μπαμπάδων» (Μπεκτασσήδων) ήταν τό Γενητσαρικόν ωμα του οποίου ήταν οί πνευματικοί ήγέται. Τήν ονομασία Γενήτσαροι» [= νέοι στρατιώτες] τήν έδωσε ό ιδρυτής του μοναχικού τάγματος Χατζή Μπεκτάς, ό όποιος «ηύλόγισε» τό πρώτο παιδομάζωμα τών Χριστιανοπαίδων τό 1366, έκ χιλίων παιδιών, έξισλαμισθέντων βιαίως.

Γι' αυτό έκτοτε τό γενητσαρικό σώμα έτρεφε απόλυτο σε­βασμό καί θρησκευτική ευλάβεια προς τους «μπαμπάδες». Οί μπαμπάδες (πατέρες) καί οί Δερβίσσηδες (= Τουρκοκαλόγηροι) με τόν ερχομό τους κατέλαβαν όλες τίς βυζαντινές εκκλησίες καί τίς μετέτρεψαν σέ Όθωμανικούς τεκέδες. 

Αυτό συνέβη καί ; τόν τεκέ στή δυτική είσοδο τών Τεμπών. Τήν υπάρχουσα εκεί, σύμφωνα μέ τήν παράδοση, βυζαντινή εκκλησία τή μετέτρεψαν σέ τουρκικό τεκέ, ένώ στή θέση του επισκόπου Λυκοομίου εγκαταστάθηκε ό Χασάν Μπαμπάς. "Οταν αυτό τό κτήνος ψόφησε οί ομογάλακτοι του δερβίσσαι άνήρτισαν στον οικογενειακό του τάφο, σ' αυτό τό κτίσμα πού σώζεται έρείπιον σήμερα, τά έξης κειμήλια:

δύο πράσινες σημαίες στίς οποίες μέ κεντημένα γράμματα έλεγε «θάνατος στους άπίστους» δηλ. στους "Ελληνες.

Ενα αραβικό σπαθί γιά τό όποιο έκαυχατο ότι μ' αυτό έσφαξε πολλούς χριστιανούς.

Ενα τοπούζι δηλ. ρόπαλο πού τό άκρο του ήταν σφαιροειδές σκληρό, γιά τό όποιο έκαυχατο ότι με αυτό έσπασε σε μιά μέρα εκατό κεφάλια Ελλήνων. Τά πτώματα τά έριχνε στον Πηνειό.

Αυτόν λοιπόν τόν Μπαμπά = τέρας τόν λάτρευαν οί Οθωμα­νοί Τούρκοι σάν άγιο. Πίστευαν ότι αυτός θαυματούργησε καί «άνοιξε» τήν κοιλάδα των Τεμπών. Ακόμα εόρταζαν κάθε χρόνο τόν «θαυματουργό» Μπαμπά-άγιο καί παρέθεταν γεύμα στους προσερχόμενους, πάνω σέ πέτρινα τραπέζια. 
Τό έθιμο αυτό είναι ασφαλώς αντιγραφή της έκ παραδόσεως πληροφορίας πού είχαν οί Τούρκοι ότι έκεί εορτάζονταν κάποιος θεός -άγιος πού διάνοιξε τά Τέμπη καί ότι οί Ελληνες έδώ παρέθεταν σέ όλους τους περαστικούς δωρεάν γεύμα.

Πρόκειται γιά τόν Ολύμπιον θεόν Ποσειδώνα καί τήν έορτήν τών Πελωρίων γιά τήν οποία γράφομε περισσότερα στό επόμενο κεφάλαιο. Αυτός, λοιπόν, ό Μπαμπάς είχε φανατίσει τους Τούρκους της περιοχής. Ολοι οί περιηγηταί έπί τουρκοκρατίας περιγράφουν τους Τούρκους της Λαρίσης καί τών Τεμπών ότι είναι οί πλέον «θηριώδεις, εις άκρον βάρβαροι» «υβρίζουν, δέρνουν καί σκοτώνουν τόν μή Τούρκον», «μισόχριστοι», «φιλόνεικοι καί στρεψόδικοι».

Οί διερχόμενοι Ελληνες άπό τό Μπαμπά ύφίσταντο άγριον πετροβολισμόν άπό τά τουρκόπαιδα. Ό απόηχος της κακής διαγωγής τών Τούρκων αυτών έφθασε μέχρι τά παιδικά μας χρόνια, διότι όταν θορυβούσαμε, τά παιδιά τής γειτονιάς, κάποιες γερόντισες πού ενοχλούνταν μάς επιτιμούσαν «τουρκούλια του Μπαμπά».

Γι' αυτό όταν έγινε ή προσάρτηση τής Θεσσαλίας (τό 1881) οί Τούρκοι τής περιοχής φοβούμενοι τίς βέβαιες αντεκδικήσεις διέφυγαν έσπεσμένως προς τήν Τουρκίαν διαβαίνοντες τά νέα σύνορα.

Ο κ. Χρήστος Γ. Μπλέτας κατάγεται από το Ομόλιον Λαρίσης.
Υπηρέτησε στην Πολεμ. Αεροπορία επί 33 χρόνια αποστρατευθείς το 1990 με αίτηση του, με τον βαθμόν του Ταξιάρχου. 
Έχει πτυχίον της Νομικής και του Παντείου Πανεπιστημίου.
Είναι έγγαμος.

Εκδόσεις Μαίανδρος Β' Έκδοση (βελτιωμένη)
Θεσσαλονίκη 1995

, , edit post
3 σχόλια
  1. Ανώνυμος Said,

    Που μπορώ να βρω το βιβλίο;

    Posted on 27 Μαρτίου 2016 στις 2:20 π.μ.

     
  2. Olympus-Pieria Said,

    Ίσως πρέπει να απευθυνθείτε στις εκδόσεις Μαίανδρος για να πληροφορηθείτε για το βιβλίο.

    Posted on 12 Ιουνίου 2016 στις 3:39 π.μ.

     
  3. Olympus-Pieria Said,

    Ίσως πρέπει να απευθυνθείτε στις εκδόσεις Μαίανδρος για να πληροφορηθείτε για το βιβλίο.

    Posted on 12 Ιουνίου 2016 στις 3:40 π.μ.

     

Δημοσίευση σχολίου


Φιλικά blogs

Επικοινωνία

Για επικοινωνία: